فقیه مجاهد  مرحوم آیت الله حاج شیخ مسلم ملکوتی سرابی ( رضوان الله تعالی علیه )  از نادرترین شخصیت ها  در نظام جمهوری اسلامی ایران است که طی 14 سال امامت جمعه و نمایندگی امام و رهبری در آذربایجان و تبریز عملکرد شفافی از خود به یادگار گذاشت  او در  حراست و امانت داری از بیت المال و استفاده آن در امور شخصی نهایت احتیاط و پرهیز  را بکار می گرفت ، چنانکه پیشتر نوشتیم در این مدت حتی یک مورد به مسافرت تفریحی و زیارتی نرفت.

در آستانه چهارم اردیبهشت ، دهمین سالروز عروج معنوی این مرجع راستین بر آن شدیم مروی بر وقف نامه ایشان پیرامون موقوفات مصلای امام خمینی تبریز داشته باشیم که  در صداقت و شفاف سازی می تواند  اسوه و الگوی کم نظیر برای همه متولیان و کارگزاران نظام باشد.

آیت الله ملکوتی در طول 14 سال امامت جمعه ( 1360 تا 1374 ) با کمک مالی خیرین منطقه و همکاری بعضی ادارات و نهاد ها اقدام به تهیه  34 مورد ، شامل : اجاره روستای سیسان  ، خرید قطعات هکتاری زمین  و باغ  در مناطق مختلف تبریز ، سرد رود ، ممقان ، مارالان ، اِلخیچی ، گوگان  و... ، تأسیس کتابخانه و خرید کتاب ، تأسیس  میدان تره بار، پاساژ تجاری ، گاراژ مسافربری حُر، کارخانه بتن سازی ( بچینگ ) و... که جزئیات همه را در ذیل هر کدام گزارش کرده  و همه را وقف مصلی امام خمینی تبریز نموده است. البته روشن است که در این وقف نفس مصلی موضوعیت ندارد و همه اینها در جهت رفاه حال نمازگزاران و ارائه خدمات دینی ، درمانی ، فرهنگی و غیره به توده مردم است ،

متن کامل این وقف نامه در تابستان 1376 ، شماره 18 مجله « وقف میراث جاودان »  در 12 صفحه ( از 46 تا 57 ) به چاپ رسیده  و هم اکنون فایل آن نیز در فضای مجازی قابل دسترسی می باشد و مطالعه آن به همه ، خصوصا به محققان و پژوهشگران و بالاخص به مسئولان و کارگزاران توصیه می شود.

در این فرصت به متن بخشی از این وقف نامه که توسط آیت الله ملکوتی نوشته و تنظیم شده مرور می کنیم :

  ۱- با این که ایشان از سوی امام خمینی اجازه ویژه در مصرف وجوه شرعی داشته ، اما به تصریح خود ، از آن در این مورد استفاده نکرده و می نویسد : « باید معلوم شود در تهیه این املاک و اموال از سهم امام علیه السلام استفاده نشده است ، مگر در بعضی موارد خاص به اقتضای ضرورت به عنوان قرض ، مبلغی برداشته شده  که مدارک و اسناد آن در بایگانی موجود است که باید پرداخته { عودت داده } شود.

۲- وی در بخش دیگر آن می نویسد: « استفاده از این موقوفاتِ  مسجله و مندرجه در این وقف نامه در غیر جهت وقفِ مذکور در آن ( مصلی امام خمینی ) به هیچ وجه جایز نیست کما این که تبدیل این موقوفات  و تملیک آنها به هیچ نحوی از انحاء در غیرموارد استثناء شده ، مشروعیت ندارد و همچنین تبدیل خود وقف و لو به نوع دیگر از وقف و تغییر عنوان آن  از عنوان  موقوفه مصلای امام خمینی  و از موقوفات عبدالله مسلم ملکوتی به عنوان دیگر و نام شخص دیگر  مثل بنیاد خیریه یا بنیاد مصلی امام یا موقوفات فلان ، فلان  مجاز نبوده و شرعیت ندارد؛ هرکسی این تغییر و تبدیل را انجام دهد گناه کرده و لعنت خدا بر او باد. تولیت این موقوفات تا زمانی که واقف زنده است با خود اوست ، بعد از فوت واقف در هر عصر و زمان با ولی امر مسلمین است.»

۳– نکته ی مهم دیگر ، آن مرحوم پس از توضیحات مقتضی در انتهای وقف نامه می نویسد: « ده  درصد از عایدات موقوفات در هر عصر و زمان حق التولیه است.» گفتنی است در ابتدای نظر و از ظاهر این عبارت چنین بر می آید که این حق التولیه به شخصیت حقیقی ( مسلم ملکوتی ) تعلق دارد و می تواند از آن  در امور فردی ، خانوادگی و فامیلی هر طور که  دلش خواست استفاده کند ، اما از اقدام بعدی ایشان به روشنی استفاده می شود که این ده درصد در واقع به شخصیت حقوقی ایشان بر می گردد یعنی تنها مادامی که  سمت امامت جمعه و نمایندگی ولی فقیه را دارد و تا زمانی که به امور این موقوفات رسیدگی می کند، حجیت دارد. مضافا به این که مال موقوفه در دست متولی و تولیت ، امانت الهی است و تمام تصرفات در راستای مصالح مورد وقف باید انجام گیرد.

از این رو وقتی ایشان از امامت جمعه  تبریز کنار می رود ، با این که می توانست خیلی راحت به ظاهرِ همان عبارت تکیه بکند و حق تولیت را همچنان برای خود  و بعد برای وراث محفوظ بدارد و یا حداقل در دوران مرجعیت از منافع آن بهره مند شود، اما می بینیم ایشان  بلافاصله طی نامه ای در تاریخ 6 / 5 / 1374 ،  همزمان با مراجعت از تبریز به قم، تولیت موقوفات مصلی را به رهبری محول می کند و رهبری نیز طی حکمی آن را به امام جمعه بعدی تبریز می سپارد که متن هر دو نامه و حکم در فضای مجازی موجود می باشد.

آیت الله ملکوتی پس از آن در دوران حدود 20 سالِ فقاهت و مرجعیت و تعلیم و تربیت شاگردان در حوزه علمیه قم نیز، به همین شفافیت زندگی کرد، حتی یک بار هم به سفر زیارتی مشهد و غیره نرفت تا از وجوه شرعی مصرف نکند ، این اواخر فرزندان ، بستگان و شاگردان خیلی اصرار داشتند چند روزی به عتبات مشرف بشود ، باز تسلیم نشد ، چنان که کتابخانه کم نظیر با کتب و نسخ خطی نفیس خود را که با فقر و تنگدستی و خون دل در نجف تهیه کرده بود برای حوزه و عموم محققان و پژوهشگران وقف کرد.

امید است با تدبیر و مدیریت مقتضی از این گنجینه های گرانسنگ که در راستای تقویت بنیه های دینی ، مذهبی و فرهنگی توده مردم است به خوبی حراست شود و مورد استفاده مناسب قرار گیرد.

*جماران